Bir üretim tesisine andon panosu gibi bir sistem entegre etmek, yalnızca teknolojik bir yatırım değil, aynı zamanda üretim sürecinin tüm dinamiklerini etkileyen stratejik bir karardır. Bu nedenle sistem kurulmadan önce detaylı bir ihtiyaç analizi yapmak, hem doğru çözümü belirlemek hem de sistemin maksimum verimle çalışmasını sağlamak açısından büyük önem taşır. Doğru analiz, işletmenin mevcut durumunu objektif şekilde ortaya koyarak gereksiz maliyetlerin ve entegrasyon hatalarının önüne geçer.

Andon sistemi, üretim hattında anlık bilgi akışı sağlayarak hataları, duruşları ve performans verilerini görünür hale getirir. Ancak her işletmenin üretim yapısı, süreç karmaşıklığı ve iletişim ihtiyaçları farklı olduğu için “tek tip” bir çözüm çoğu zaman yeterli olmaz. Bu yüzden kuruluma başlamadan önce kapsamlı bir analiz yapılması gerekir.

1. Mevcut Üretim Süreçlerinin Haritalandırılması

İhtiyaç analizinin ilk adımı, mevcut üretim süreçlerinin net bir şekilde ortaya konulmasıdır. Hangi aşamalarda gecikme yaşanıyor, hangi makineler sık duruyor veya hangi istasyonlarda kalite problemleri tekrar ediyor gibi soruların yanıtlanması gerekir. Bu süreç, mevcut durumu “as-is” formatında belgelemeyi sağlar.

Üretim sürecini haritalandırmak, hem darboğazları tespit etmeye hem de hangi bölümlerde Andon sistemine gerçekten ihtiyaç duyulduğunu belirlemeye yardımcı olur. Gereksiz noktalara sistem kurulumu yapılmasının önüne geçilerek maliyet etkin bir planlama yapılabilir.

2. Problemlerin Tanımlanması ve Önceliklendirilmesi

Her üretim hattında farklı türde sorunlar yaşanır: bazıları makine arızalarından, bazıları iletişim eksikliğinden veya kalite kontrollerinden kaynaklanabilir. İhtiyaç analizinde bu sorunların kategorize edilmesi gerekir. Örneğin, “duruş nedenleri”, “malzeme eksikliği”, “operatör hataları” veya “bilgi gecikmesi” gibi sınıflandırmalar yapılabilir.

Bu problemlerin önem derecesine göre sıralanması, Andon sisteminin hangi amaçla kullanılacağını belirler. Eğer en büyük sorun iletişim gecikmeleri ise, sistemin öncelikli hedefi bilgi akışını hızlandırmak olmalıdır. Eğer sık duruşlar yaşanıyorsa, odak noktası arıza tespiti ve uyarı mekanizmaları olmalıdır.

3. Kullanıcı Profillerinin Belirlenmesi

Andon sistemi yalnızca yöneticiler için değil, operatörlerden bakım ekiplerine kadar birçok kullanıcıyı kapsar. Bu nedenle kullanıcı profillerinin net şekilde belirlenmesi gerekir. Operatörler hangi bilgilere ihtiyaç duyuyor? Yöneticiler hangi raporları görmek istiyor? Bakım ekibi hangi uyarılara öncelik vermeli? gibi sorular analiz sürecinde yanıtlanmalıdır.

Her kullanıcı grubunun ihtiyaçlarına uygun bir yapı kurulmadığında sistem verimli çalışmaz. Örneğin, operatör paneli sade ve hızlı bir uyarı mekanizması sunarken, yönetici paneli daha detaylı performans analizleri içermelidir. Bu ayrım, sistemin kullanıcı dostu ve etkili olmasını sağlar.

4. Veri Kaynaklarının Analizi

Andon sistemi, üretim hattından gelen verilerle çalışır. Bu nedenle sistem kurulmadan önce hangi verilerin nereden alınacağı belirlenmelidir. Makine sensörlerinden, ERP sistemlerinden veya manuel girişlerden veri alınacak mı? Verilerin doğruluğu nasıl sağlanacak? gibi teknik konular netleştirilmelidir.

Veri kaynaklarının doğru belirlenmesi, sistemin güvenilirliğini doğrudan etkiler. Yanlış veya eksik veri, yanlış uyarılar ve hatalı analizler doğurabilir. Bu nedenle ihtiyaç analizi aşamasında bilgi teknolojileri ekibiyle birlikte çalışarak doğru veri akışını planlamak gerekir.

5. Mevcut Altyapının Uygunluğunun Değerlendirilmesi

Bir Andon sistemi kurmak için mevcut altyapının yeterli olup olmadığı da analiz edilmelidir. Üretim hattında sensörler, kablolama, ağ bağlantıları ve enerji altyapısı uygun mu? Dijital panolar için yeterli alan var mı? gibi sorular yanıtlanmalıdır.

Eğer mevcut sistemler eski veya uyumsuzsa, entegrasyon sırasında zorluklar yaşanabilir. Bu nedenle altyapı eksiklikleri önceden belirlenip gerekli yatırımlar planlanmalıdır. Bu yaklaşım, ilerleyen dönemde sistemin kararlı ve kesintisiz çalışmasını sağlar.

6. Performans Göstergelerinin (KPI) Tanımlanması

Andon sistemi kurulumundan önce hangi performans göstergelerinin izleneceği belirlenmelidir. Örneğin, “makine kullanılabilirlik oranı (OEE)”, “duruş süresi”, “arıza sıklığı” veya “tepkime süresi” gibi metrikler işletme hedefleriyle uyumlu olmalıdır. Bu göstergeler, sistemin kurulum sonrasında başarı ölçümünde kullanılacaktır.

Doğru KPI’lar belirlenmezse sistemin etkinliği ölçülemez. Ayrıca bu göstergeler, Kaizen gibi sürekli iyileştirme çalışmalarına da zemin oluşturur. Böylece Andon sistemi yalnızca bir uyarı aracı değil, performans yönetim aracı haline gelir.

7. Çalışan Görüşlerinin Dahil Edilmesi

İhtiyaç analizinin en önemli aşamalarından biri, üretim sahasında çalışan personelin görüşlerinin alınmasıdır. Çünkü sistemin günlük kullanımını en iyi bilen kişiler doğrudan sahada çalışan operatörlerdir. Onların yaşadığı zorluklar ve beklentileri, doğru bir sistem tasarımı için vazgeçilmez bir kaynaktır.

Bu süreçte yapılacak anketler, toplantılar ve gözlemler sayesinde sahadaki gerçek ihtiyaçlar belirlenir. Çalışanların sürece dahil edilmesi, sistemin benimsenmesini de kolaylaştırır. Çünkü uygulamada sahadan destek alınmayan projeler genellikle beklenen etkiyi gösteremez.

8. Entegrasyon Planının Hazırlanması

Andon sisteminin tek başına değil, diğer üretim yönetim sistemleriyle entegre çalışması gerekir. Bu nedenle ihtiyaç analizi sırasında ERP, MES veya bakım yönetim yazılımlarıyla olan bağlantı noktaları belirlenmelidir. Veri alışverişinin nasıl olacağı, hangi bilgilerin paylaşılacağı gibi detaylar bu aşamada planlanmalıdır.

İyi bir entegrasyon planı, hem bilgi akışını güçlendirir hem de sistemin daha verimli çalışmasını sağlar. Böylece aynı veriler birden fazla sistemde tekrarlanmaz, veri tutarlılığı korunur ve süreçler daha bütüncül bir şekilde yönetilir.

9. Bütçe ve Kaynak Analizi

Andon sistemi kurulumunda maliyet yalnızca donanım ve yazılım giderlerinden ibaret değildir. Eğitim, bakım, destek ve entegrasyon süreçleri de bütçeye dahil edilmelidir. Bu nedenle analiz aşamasında toplam sahip olma maliyeti (TCO) hesaplanmalıdır.

Ayrıca sistemin getireceği geri dönüş (ROI) de öngörülmelidir. Duruş sürelerinin azalması, hata oranlarının düşmesi ve iletişim hızının artması gibi kazanımlar, yatırımın geri dönüşünü ölçmekte kullanılabilir. Bu yaklaşım, karar vericilerin projeye güven duymasını sağlar.

Değerlendirme

Andon sistemi kurulmadan önce yapılan ihtiyaç analizi, projenin başarısını doğrudan etkileyen kritik bir aşamadır. Bu analiz, hem teknik hem de operasyonel açıdan tüm unsurları kapsamalıdır. Süreçlerin doğru analiz edilmesi, kullanıcı ihtiyaçlarının belirlenmesi ve performans göstergelerinin tanımlanması, sistemin uzun vadede verimli çalışmasını sağlar.

Doğru planlanan bir ihtiyaç analizi sayesinde Andon sistemi, yalnızca bir uyarı aracı değil, üretim verimliliğini artıran stratejik bir yönetim platformu haline gelir. Bu yaklaşım, işletmelere daha yüksek şeffaflık, daha hızlı iletişim ve sürekli iyileştirme imkânı sunar.